Tüm canlıların hayatta kalmak için suya ihtiyacı vardır. Su molekülü bilindiği üzere iki mol hidrojen ve bir mol oksijenden oluşur. Tüm kimyasal prosesler için önem teşkil eden bu molekül, içeriğindeki oksijen miktarının artmasıyla birlikte faydalarını katlayarak artırmaktadır. Bu yazıda, oksijen ve su hakkında temel bilgilerle birlikte oksijenli suyun insan sağlığına faydaları ve etkileri hakkında yapılmış çalışmalara yer verilmiştir.
Oksijen Nedir?
Oksijen, 1774 yılında Joseph Priestley tarafından keşfedilmiş olup yeryüzünde gaz halde bulunan bir elementtir. Tadı, kokusu ve rengi yoktur. “O” sembolü ile gösterilir ve periyodik tablonun 16. grubunda yer alır. Dünya yer kabuğu kütlesinin %46’sını oluşturur ayrıca soluduğumuz havada %20,8, deniz suyunda ise %89 oranında bulunmaktadır. Bu yüzden canlılar için temel bir yaşam kaynağıdır.[1]
Oksijenin canlılara sağlamış olduğu birçok yarar bulunmaktadır. Oksijenin yaraları iyileştirdiği yapılan araştırmalarca kanıtlanmış ve en önemli faktör olarak sunulmuştur. Bunu şu şekilde açıklayabiliriz: Doku onarımı ve yara iyileşmesi sırasında oksijen kullanımı artar buna bağlı olarak oksijen ihtiyacı da artmaktadır. Bu işlemler sırasında oksijene duyulan ihtiyacın nedeni oksijenin antimikrobiyal özelliğinin yara iyileşmesini doğrudan etkilemesidir. Ayrıca oksijenin direkt olarak yara olan bölgelere iletilmesinin en büyük yararı molekülleri ve hücre tiplerini etkilemesi bununla birlikte hücresel fonksiyonları eski haline getirmesi olacaktır. Bu sayede doku onarımı hızlandırılabilmektedir.[2] Bunun yanı sıra oksijenin kıkırdak dokuyu da olumlu şekilde etkilediği bildirilmiştir.[3] Ayrıca besin halindeki karbonhidrat ve yağların okside yoluyla enerjiye dönüştürülmesi de sadece oksijenli ortamda gerçekleştirilebilir. Bu örneklerden de gördüğümüz üzere oksijenin canlı yaşamında önemli bir yeri vardır.
Oksijen ile hidrojen bileşiği suyu meydana getirir. Su, doğada farklı hallerde bulunabilir. Bunlar: Su buharı (bulutlar), su (denizler, göller), buz (kar, dolu, buzul). Dünya’nın %29’u karalardan oluşurken %71’i sudan oluşmaktadır. İnsan vücudunda da ortalama %60 oranında su bulunmaktadır. Anlaşılacağı üzere yeryüzü için faydalı olduğu kadar insanlar için de suyun önemi büyüktür. Su içerisinde çözünmüş , serbest halde bulunan oksijene çözünmüş oksijen denir. Suyun içerisindeki çözünmüş oksijen seviyesi canlıların yaşamlarını sürdürebilmesi için kritik bir öneme sahiptir. Çözünmüş oksijen, suda serbest ve bileşik olmayan oksijendir. Çözünmüş oksijenin canlılar üzerinde büyük bir etkisi vardır. Bunlardan biri, oksijen doygunluk seviyesinin balıkların büyümesi ve yemden yararlanma oranlarını artırmasıdır.[4]
Sudaki Oksijeni Keşfedin
Oksijenin çokça bulunduğu suya, yaşayan tüm canlıların ihtiyacı vardır. Sadece dünyada değil, ötegezegen çalışmalarında bile öncelikle suya bakılmaktadır ve eğer varsa oradaki canlılığın da bir şekilde bu suyu kullanması gerektiğine inanılmaktadır. Su, yiyeceklerdeki molekülleri parçalayarak onları enerjiye çevirir. Aynı zamanda organizmaların metabolizmasını da düzenleyerek vücuttaki işlevlerini düzgünce yerine getirmelerine yardımcı olur. Cansızlıktan canlılığa geçiş sürecinde de suyun önemini ve işlevini anlamak canlılık hakkındaki soru işaretlerinin giderilmesi için de oldukça önemli olacaktır.[5]
İnsan vücudunun neredeyse %60’ı sudan oluşmaktadır. Bu nedenle günlük hayatta yeterli miktarda su tüketmek oldukça önemlidir. Öncelikli olarak korumamız gereken beynimiz vücuttaki su miktarından güçlü şekilde etkilenir. Araştırmalar, vücut ağırlığının %1-3’ü kadar su kaybında bile beyin işlevinin birçok yönden bozabileceğini göstermektedir. Kadınlar ve erkekler üzerinde yapılan çalışmalarda egzersiz sonrası %1,4-1,6 kadar sıvı kaybının belleğe zarar verdiğini, kaygı ve yorgunluğu artırdığını, baş ağrısına sebep olabileceğini bulmuşlardır. Bununla birlikte kilo kaybına da yardımcı olmaktadır. Alkol aldıktan sonra ise alkolün etkilerinin azaltılması için yine su içilmesi gerektiğini de biliyoruz.[6]
Tüm bu faydalarını ise biraz daha artırabileceğimiz bir yöntem bulunmaktadır: Sudaki çözünmüş oksijen seviyesini artırmak. Moleküler düzeyde oksijen molekülleri su moleküllerinin arasında kalan boşlukları doldurarak bu miktarı belirlerler. Çözünmüş oksijen miktarı ppm cinsinden ifade edilir.[7]
Değişen oksijen miktarının, hücrelerin bunu nasıl algıladığıyla alakalı bir çalışma yapılmış ve bu çalışma 2019’da Nobel kazanmıştır. Sir Peter J. Ratcliffe, Gregg L. Semenza ve William G. Kaelin Jr. adındaki 3 bilim insanı, hücrelerde değişen oksijen miktarıyla ilgili yaptıkları araştırmada ve bu sayede anemi, kanser ve diğer birçok hastalığın tedavisiyle ilgili yeni bakış açıları kazandırmışlardır.[8]
Münih’te tıp fakültesinin yürüttüğü oksijeni artırılmış içme suyunun düzenli kullanımı ile ilgili çalışmada denekler düzenli olarak günde üç kez 500ml oksijenli su içmişlerdir ve bunun sonucunda bağışıklığa etki ettiği ve vücuttaki askorbat radikallerini artırdığı bulunmuştur.[11] Askorbat, hücrelerde ve hücre dışı sıvılarda antioksidan ağının bir parçası olarak ürik asit ve glutatyon radikallerini azaltabilir.[9]
Oksijeni artırılmış içme suyunun, günümüzde sıkça karşımıza çıkan şeker hastalığına olan etkisi de Endonezya’da yapılan bir çalışmada kanıtlanmıştır.108 denek üzerinde yapılan deneyde insanlar 45 gün ve 90 gün boyunca oksijenli su içmiş ve suyun yemek sonrası glikozu azaltabileceğini göstermiştir. Ayrıca deneklerin çoğu suyu tükettikten sonra daha sağlıklı hissettiklerini belirtmişlerdir.[10]
Yapılan başka bir çalışma da, oksijenli suyun alkolün etkilerine iyi geldiğini kanıtlamıştır. Çözünmüş oksijen, alkol metabolizmasını kolaylaştırarak kandaki yüksek alkol konsantrasyonlarında bile alkolü oldukça hızlı bir şekilde vücuttun atmaya yardımcı olmuştur.[11]
Sonuç ve Perspektif
İnsanlar günlük yaklaşık olarak kilogram başına 20-30 ml su tüketmektedirler. Suyun tartışılmaz faydalarını artık herkes bilmektedir. Bu faydayı maksimum düzeye çıkarabilmek için ise oksijenli su hakkında çalışmalar yapılmış ve sağlık üstüne etkileri gözlenmiştir. Sağlıklı bir yaşam için, tükettiğiniz suyun içeriği ve oksijen seviyesi önemlidir. Oksijenli suyun diyabet, alkolün uzaklaştırılması, ve radikallerin üstündeki etkilerinin oldukça faydalı olduğu anlaşılmıştır. [12]
Yazarlar:
Zeynep Beyza Başkan & Ömer Faruk Güven
Kaynakça
Emsley, J. (2011). Nature’s building blocks: an AZ guide to the elements. Oxford University Press, USA.
Howard, M. A., Asmis, R., Evans, K. K., & Mustoe, T. A. (2013). Oxygen and wound care: a review of current therapeutic modalities and future direction. Wound Repair and Regeneration, 21(4), 503-511.
Malda, J., Martens, D. E., Tramper, J., van Blitterswijk, C. A., & Riesle, J. (2003). Cartilage tissue engineering: controversy in the effect of oxygen. Critical reviews in biotechnology, 23(3), 175-194.
Mallya, Y. J. (2007). The effects of dissolved oxygen on fish growth in aquaculture. The United Nations University Fisheries Training Programme, Final Project.
Ori, Jack. “Why Is Water Important for Living Organisms?” sciencing.com, https://sciencing.com/water-important-living-organisms-6498727.html. 11 July 2023.)
Joe Leech, M. (2023, 3 8). 7 Science-Based Health Benefits of Drinking Enough Water. healthline: https://www.healthline.com/nutrition/7-health-benefits-of-water#6.-Helps-prevent-hangovers adresinden alındı
Wilson, P. C. (2010). Water Quality Notes: Dissolved Oxygen. Edis, 2010(2), 1–8. https://doi.org/10.32473/edis-ss525-2010)
Kaelin, W. G., & Ratcliffe, P. J. (2008). Oxygen Sensing by Metazoans: The Central Role of the HIF Hydroxylase Pathway. Molecular Cell, 30(4), 393–402. https://doi.org/10.1016/j.molcel.2008.04.009
Gruber, R., Axmann, S., & Schoenberg, M. H. (2005). The influence of oxygenated water on the immune status, liver enzymes, and the generation of oxygen radicals: A prospective, randomised, blinded clinical study. Clinical Nutrition, 24(3), 407–414. https://doi.org/10.1016/j.clnu.2004.12.007)
Pauling, L. (1972). Vitamin C [1]. Science, 177(4055), 1152. https://doi.org/10.1126/science.177.4055.1152
Handajani, Y. S., Tenggara, R., Suyatna, F. D., Surjadi, C., & Widjaja, N. T. (2009). The effect of oxygenated water in diabetes mellitus. Medical Journal of Indonesia, 18(2), 102–107. https://doi.org/10.13181/mji.v18i2.351)
Rhee, S. J., Chae, J. W., Song, B. J., Lee, E. S., & Kwon, K. I. (2013). Effect of dissolved oxygen in alcoholic beverages and drinking water on alcohol elimination in humans. Alcohol, 47(1), 27-30.
Bir yanıt yazın